eNepal

नेपालकै हो मिथिला, अंग्रेजको अधीनमा थियो र सुगौली सन्धिमा नेपाललाई दिएको भन्नु कुतर्क हो

मिथिला प्रदेश अंग्रेजको अधीनमा थियो र सुगौली सन्धिमा त्यो प्रदेश नेपाललाई दिएको’ भन्नु कुतर्क बाहेक केही होइन ।

भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र दामोदर दास मोदीको जनकपुर आगमनकै बेला, उनकै पार्टीका निलम्बित सांसद कीर्ति आजादले दुई मुलुकको सम्बन्धलाई नै तिक्त बनाउने गरिको विखण्डनकारी कुरा गरे ।

‘२०० वर्षअघि अंग्रेज र नेपालबीच भएको सन्धिमा मिथिलाको भाग नेपाललाई दिएको र अब भारतले फिर्ता लिएर मिथिला राज्य घोषणा गर्नुपर्छ’– आजादले भनेका थिए । इतिहासलाई बंग्याउने यस्तो धृष्टताप्रति सतर्क हुनुपर्ने देखिन्छ ।

पहिलो कुरा त, मिथिला प्रदेश अंग्रेज राज्य अन्तर्गत थियो भन्ने कुरा नै गलत हो । यो प्रदेश तेह्रौं, चौधौं शताब्दीमा सिम्रौनगढमा पर्थ्यो । यक्ष मल्लको विजयपछि केन्द्रकै अन्तर्गत आयो ।

फेरि पाल्पाका राजा मुनि मुकुन्द सेनको कालमा मिथिला सेन राज्य अन्तर्गत नै पर्‍यो । मुकुन्द सेनका छोरा छुट्टिंदा राज्य पनि छुट्याए । कान्छा लोहाङ्ग सेनले गण्डकी पूर्वको सम्पूर्ण भाग मकवानपुर राज्यभित्र पारेर कज्याए । यो राज्य छुट्टिएर मकवानपुर, विजयपुर र चौदण्डी बने ।

यी राज्यका राजाले दानदातव्य, जागिर, बिर्ता, घडेरी, छापखर्क दिएका स्याहामोहरहरू प्रशस्त पाइन्छन् । मोहरमा राजारानीका मुकाम उल्लेख गरिएका हुन्थे ।

पहाडमा किल्ला कोट र तराईमा मुकाम धेरै देखिन्छन् । लोहाङ्ग सेनको हिउदे मुकाम नै लहान थियो । त्यस्तै अमरपुर, जयनगर र सिसौटपुर आदि मुकाम पनि देखिन्छन् ।

१८१९ सालमा पृथ्वीनारायण शाहले मकवानपुर जितेर नेपाल राज्यमा मिलाए । सेन राजाकै पालामा धेरै जग्गा राम मन्दिर र मटिहानी गुठीमा राखिएका थिए ।

मटिहानीमा एक हजार ५०० बिघा जमीन नै गुठी राखिएको छ । गुठी सञ्चालन मान–महन्तले गर्छन् । यहाँ स्थापित पाठशालाका १०८ विद्यार्थीले दैनिक भोजन गर्न पाउँछन् ।

जलेश्वर महादेवको दैनिक पूजा पनि यही गुठीबाट संचालित छ । त्यसैले पनि भाइभारदारहरूका धर्मकीर्तिका कुरा जनकपुर र मटिहानीमा प्रशस्त पाइन्छन् ।

जनकपुरको राम मन्दिर जीर्णोद्धार पनि नेपाली भारदारबाटै भएको हो । मटिहानी नजिकैको तुलस्याहीमा भोटु पाँडेले ठूलो मौजा गुठी राखेर विशाल मन्दिर स्थापना गरी नित्यनैमित्तिक पूजाको व्यवस्था मिलाएका थिए, जो अहिले पनि चलेकै छ ।

त्यही तुलस्याहीकै आम्दानी आयस्ताबाट पाँडेले काठमाडौंको क्षेत्रपाटीमा सदावर्त चलाएका थिए । पाँडेको यस्तो कीर्ति फिजाउने पत्र स्वयंले छापिसकेको छु ।

जानकी मन्दिरका महन्तको अखडामा सुरक्षित रहेको करीब ३०० वर्षअघि लेखिएको सीतायन ग्रन्थ तीर्थ भट्टराई मार्फत फोटोकपी गराएर ल्याएको थिएँ, जुन अहिले राष्ट्रिय अभिलेखालयमा सुरक्षित छ ।

जनकपुर, जलेश्वर र मटिहानीका धर्मकीर्ति उजागर गर्ने र स्थितिव्यवस्था मिलाउने धेरै पत्र, अभिलेखहरू पुरातत्व विभागबाट पनि प्रकाशित छन् ।

अर्को कुरा, १८६३ सालमा राजा गीर्वाणयुद्धबाट ४० सवालको लालमोहर गराएर भीमसेन थापाले महाकालीदेखि टिष्टासम्मको भूभागको आयस्ता निर्धारण गर्न, उजुरबाजुर सल्टाउन चौध जना माधौ शाही आदि भारदार खटाएका थिए । तिनले सवाल बमोजिमको कामकारबाही देशभर गरेका थिए ।

सेन राजा अधीनस्थ पूर्वी तराईमा अंग्रेजले झिकेको बखेडा पृथ्वीनारायणकै पालामा सल्टिसकेको थियो । पछि भीमसेन थापाको पालामा पाल्पा र प्यूठानको तराईबारे अंग्रेजले फेरि कचिङ्गल उठायो, जसलाई भीमसेनले पृथ्वीनारायणले झैं कूटनीतिक चातुर्यले सुल्झउन नसक्दा नेपाल–अंग्रेज युद्ध भयो । युद्धताका अंग्रेजका तर्फबाट तराईमा लुटपाट, आतङ्क मच्चाइयो । तराईवासीले ठूलो संकष्ट भोग्नुपर्‍यो ।

‘मिथिला प्रदेश अंग्रेजको अधीनमा थियो र सुगौली सन्धिमा त्यो प्रदेश नेपाललाई दिएको’ भन्ने कुतर्क गर्ने निलम्बित भारतीय सांसद आजादलाई माफी मगाउनेतर्फ केपी ओली नेतृत्वको सरकारले सामथ्र्य देखाउनै पर्छ । भारत सरकारले पनि बेलैमा आजादलाई नेपालीका मनमा परेको आघात मेटाउन निर्देशन दिनुपर्छ ।

त्यसो त भारतका केही विस्तारवादी मनोवृत्तिका व्यक्तिहरूले नेपाली भूमिका विश्वप्रसिद्ध क्षेत्रहरूमा आँखा लगाइराखेकै छन् भन्ने बुझ्न लुम्बिनी एउटा उदाहरण हो ।

बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनी नै हो भन्ने प्रमाणित गर्न २३०० वर्ष पहिलेदेखि खडा अशोक स्तम्भ छँदाछँदै बुद्धको जन्म भारतमा भएको प्रचार गर्ने भारतीय पनि छन् ।

अहिले त सांसद जस्तो पदमा रहेको व्यक्तिले नै भ्रम फैलाउने दुस्साहस गरेका छन् । आफूलाई ‘धर्मपरायण’ भन्न रुचाउने मोदीले जानकी जन्मस्थल कहलिएको मिथिला क्षेत्रको इतिहास बङ्ग्याउने कुचेष्टा गर्ने आजादलाई बेलैमा ठेगान लगाउनुपर्छ ।

ज्ञानमणि नेपाल

Related posts

घर किन्दै वा बनाउँदै हुनुहुन्छ भने बिल्डीङ इन्सपेक्सनले महत्व भुमीका खेल्दछ: डा. युगेन्द्र रेग्मी

Manoj Poudyal

काठमाडौं महानगरपालिकाको मेयरमा स्वतन्त्र उम्मेदवार वालेन्द्र साहको अग्रता कायमै

Manoj Poudyal

दिदीबहिनी समाज भिक्टोरीयाले यस बर्षको अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस बिशेष तरिकाले मनायो

Manoj Poudyal

विदेशबाट नेपाल आउने स्वदेशी तथा विदेशीसँग खोप कार्ड भए पीसीआर रिपोर्ट नचाहिने

Manoj Poudyal

अभिनेता पल शाह आफैं प्रहरीसमक्ष उपस्थित हुँदै

Manoj Poudyal

नायक पल शाहविरुद्ध नाबालिगमाथि यौनजन्य अपराध गरेको आरोपमा जाहेरी दर्ता

Manoj Poudyal

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (0) in /home/enepal/public_html/wp-includes/functions.php on line 5349